Những thực phẩm để "giết sâu bọ" trong ngày Tết Đoan Ngọ mùng 5/5

Tết Đoan Ngọ mùng 5/5 là ngày gì?

Theo sự tích truyền miệng, Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam có sự tích gắn liền với ông lão tên là Đôi Truân, với sự kiện ngày 5/5 âm lịch, vụ mùa giữa năm gặp nạn sâu bọ tàn phá, ông Đôi Truân đã có công giúp nhà vua và dân làng, chỉ ra cách cúng bái để giệt sâu bọ.

Từ đó về sau, để tỏ lòng biết ơn, hàng năm cứ đến ngày mùng 5 tháng 5 dân làng cả nước tổ chức lễ tết Đoan Ngọ, vì gắn liền với sự kiện giệt sâu bọ nên trong dân gian còn thường gọi Tết Đoan Ngọ là tết diệt sâu bọ, hay ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch. 

Cũng như những ngày lễ khác, Tết Đoan Ngọ được người Việt tổ chức bằng mâm cúng truyền thống

Nhiều quan điểm cho rằng tết Đoan Ngọ bắt nguồn từ Trung Quốc. Nhưng xét theo bối cảnh lịch sử thì Trung quốc cũng chỉ phỏng đoán ngày tết Đoan Ngọ chứ cũng không chính xác. Do đó, đây là một quan điểm sai lầm khi nói nguồn gốc tết Đoan Ngọ của Việt Nam bắt nguồn từ Trung quốc.

Ngoài Việt Nam, còn có Triều Tiên, Hàn Quốc và Trung Quốc là ba quốc gia có tổ chức Tết Đoan Ngọ. Chính vì vậy, Tết Đoan Ngọ đã trở thành một lễ hội văn hoá của người Phương Đông. Tuy nhiên, ở mỗi quốc gia có những phong tục riêng biệt tạo nên sự đa dạng, phong phú cho lễ hội này.

Người Việt đón Tết Đoan Ngọ như thế nào?

Tết Đoan Ngọ và việc “giết sâu bọ” đã trở thành truyền thống và phong tục của người Việt. Hàng năm cứ đến ngày này, nhà nhà lại chuẩn bị những món ăn, hoa quả, bánh trái để “giết sâu bọ”.

Tranh đôi đũa mạ vàng tượng trưng sự bữa cơm gia đình đoàn viên, sung túc

Hiện ở một số làng quê Việt Nam vẫn còn giữ nếp xưa, rất coi trọng ngày Tết này. Sau Tết Nguyên Đán, có lẽ "Tết giết sâu bọ" là cái Tết sum họp đầm ấm nhất và có nhiều tục lệ gắn kết với đời sống của người dân... vì vậy con cháu dù làm ăn xa xôi mấy cũng cố thu xếp để về đoàn viên cùng gia đình và người thân.

Thị trường thực phẩm mâm cúng tết Đoan Ngọ sôi động 

Vào dịp này các mặt hàng thực phẩm đặc sản được bán buôn sôi động như cơm rượu, nếp cẩm, xôi vò, bánh ú lá tre, trái cây các loại… Từ các khu chợ truyền thống cho đến "chợ online", người người chào bán các mặt hàng này với đủ mọi giá và người tiêu dùng thì đua nhau đặt hàng, bất chấp giá cả.

Theo mâm cúng truyền thống của người Việt, bánh tro, cơm rượu, xôi nếp cẩm, thịt vịt, hoa và trái cây đầu mùa là những món ăn không thể thiếu để "giết sâu bọ", được bày bán phổ biến tại các chợ truyền thống, hệ thống siêu thị, facebook... Với nguồn cung dồi dào, chủng loại đa dạng.

Hàng năm, cứ vào dịp Tết Đoan Ngọ cũng là thời điểm các mặt hàng trái cây đặc sản vào mùa chính vụ, người tiêu dùng có rất nhiều sự lựa chọn cũng như cơ hội thưởng thức những loại trái cây ở nhiều vùng miền trên cả nước. Hoa quả được chọn để cúng và ăn trong ngày Tết Đoan Ngọ chủ yếu là các loại quả mùa hè, tươi ngon và có vị chua chua, thơm nức. Đó là những trái mận, đào, vải, chôm chôm, xoài, dưa hấu,… Đặc biệt là mận, vải. Nếu thiếu đi những thứ hoa quả này thì Tết Đoan Ngọ sẽ mất đi nhiều ý nghĩa của nó.

Ngoài ra, theo phong tục của người miền Trung, trong ngày Tết Đoan Ngọ, người ta sẽ ăn thịt vịt. Họ quan niệm, bắt đầu từ mùng 5 tháng 5 trở đi, vịt bắt đầu vào mùa. Những con vịt béo hơn, thịt ngon và không có mùi hôi nữa. Vì thế, trong Tết Đoan Ngọ, ở hầu hết các gia đình, họ đều mua vịt và chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Những ngày trước và trong Tết Đoan Ngọ, các chợ của miền này thường rất rộn rã việc mua bán vịt sống. Có một số địa phương ở các vùng khác, tục ăn vịt cũng được lưu truyền.

Như vậy, cứ đến Tết Đoan Ngọ, ở Việt Nam, những món ăn để "giết sâu bọ" rất phong phú, đa dạng theo mỗi vùng miền. Nhưng dù là món ăn nào, trái cây gì, người Việt vẫn luôn hướng tới và duy trì một nét đẹp văn hóa, một thứ nét đẹp tâm linh đã trở thành truyền thống tự bao đời.

Những chủ đề liên quan thực phẩm "giết sâu bọ" trong ngày Tết Đoan Ngọ

Tết đoan ngọ ở Việt Nam

Tết diệt sâu bọ

Lễ hội văn hóa Việt

Phong tục đón tết đoan ngọ

Món ăn đặc trưng tết đoan ngọ